Hiêm sinh ra trong một gia đình có bảy anh chị em, Hiêm là con thứ ba của gia đình. Do hoàn cảnh nên từ nhỏ đến lớn Hiêm chưa một lần đến lớp, nghe và nói tiếng phổ thông chưa rõi. Một buổi sáng Hiêm xin phép bố mẹ đi cùng hai cô bạn thân cùng bản là Lò Thị Yêng sinh năm 1985 và Hà Thị Chăm sinh năm 1984 vượt qua Ngăn Ca để đi hái chè thuê cho một gia đình chưa một lần quen biết tại thị trấn Thân Thuộc một thời gian kiếm tiền đỡ đần bố mẹ rồi về. Khi gia đình nhận được tin con gái mình không đi hái chè tại Thận Thuộc, thì ngay lập tức gia đình anh Chiêng huy động mọi người đi tìm. Nhận được tin con gái ở thị trấn Tam Đường thì lên Tam Đường, cửa khẩu Ma Lù Thàng, Lào Cai… đều cất công tìm kiếm nhưng vẫn “bặt vô âm tín”. Gia đình ngay sau đó cũng đã thông báo với chính quyền nhưng đến nay vẫn không thấy trở về.
Trường hợp sơn nữ Hà Thị Nọi, sinh năm 1990 con ông Hà Văn Xanh – Phó Bí thư Đảng uỷ xã tại Nậm Sỏ I thì đau lòng hơn cả. Cũng vào độ xuân này năm 2005, Nọi và một chàng trai cùng bản là Điêu Văn Thuật cùng lớn lên bên dòng Nậm Sỏ, chơi với nhau từ thuở chăn trâu cắt cỏ, khi mùa xuân về thì tuổi đời của đôi trai làng gái bản đã lớn và đem lòng yêu thương nhau. Hai gia đình cũng đã biết chuyện và đồng ý chọn ngày lành tháng tốt để xe duyên cho hai đứa. Gia đình nhà gái đã đồng ý cho chàng trai “ở rể” (phong tục địa phương ở rể ba năm) và làm một cái lán bên dòng Nậm Sỏ để đêm ngày hai đứa bên nhau tìm hiểu. Thời gian chỉ mới một mùa nương rẫy(6 tháng), thì Nọi và một cô bạn thân là Hà Thị Tó, sinh năm 1987 mất tích khỏi địa bàn cư trú. Ông Xanh kể lại, sáng hôm ấy chồng Nọi (Thuật) gọi đi nương, Nọi kêu đau bụng ở nhà, chiều về thì không thấy Nọi đâu. Gia đình và chính quyền địa phương tìm kiếm nhưng đến nay vẫn “bó tay”. Ông Lò Văn Pàn, 65 tuổi mất hơn 5 triệu đồng để đi tìm con gái Lò Thị Yêng, đi hết cửa khẩu Lào Cai, Ma Lù Thàng… nhưng vẫn không thấy.
Trong số những sơn nữ mất tích ấy thì Lò Thị Yêng bỗng có mặt tại đia phương trong niềm vui của gia đình ông Pàn bấy lâu nay tìm kiếm. Gặp Yêng để tìm hiểu về số phận của hai bạn gái đi hái chè cùng năm nọ, Yêng trả lời chúng em đã bị cô bán hàng tạp hoá bảo đi hái chè nhưng thực tế là lừa sang Hà Khẩu, Trung Quốc làm ăn. Vượt biên sang Trung Quốc, Yêng bị ép lấy một người đáng tuổi bố của mình, còn hai cô bạn đi cùng thì không biết đi đâu. Thời gian 8 tháng sống với một người già, Yêng hiểu thân phận mình như con trâu, con ngựa và tìm cách để trốn khỏi “địa ngục trần gian” ấy. Sơn nữ Yêng đã may mắn trở về được với Ngăm Ca.
Mới đây, ba sơn nữ Tòng Thị Lon, Tòng Thị ụn và Lò Thị ánh trú tại Nậm Sỏ chưa đầy 16 tuổi đã bị bọn buôn người lừa bán sang Trung Quốc thì bị các cơ quan chức năng phát hiện và trao trả cho gia đình. Với chiêu lừa, đi Trung Quốc lấy chồng sướng lắm, được ăn sung mặc sướng, quần áo không phải giặt, cơm không phải nấu. Thật may mắn khi các đối tượng chuẩn bị đưa ba sơn nữ vượt sông sang Trung Quốc thì lực lượng Biên phòng cửa khẩu Lao Cai bắt giữ. Một sự thật đau lòng các đối tượng buôn người kia lại là người địa phương am hiểu phong tục, tập quán và địa hình, đó là hai đại gia đình đồng phạm trong vụ án “mua bán trẻ em” gồm: Hà Văn Chức, Hà Văn Bay, Hà Thị ăn (ba bố con) và Mò Văn Xương, Mò Thị Xôm(hai bố con). Hiện vụ án đang được Tòa án dân dân tỉnh Lai Châu chuẩn bị đưa ra xét xử.
Đêm Nậm Sỏ, trời tối và yên tĩnh đến dễ sợ, bản làng đã ngủ say, tôi không nghe những tiếng côn trùng kêu. Tất cả đều im lặng và chỉ duy nhất dòng Nậm Sỏ và những người mẹ của 10 sơn nữ vẫn thức. Tiếng cối giã gạo bình bịch bằng sức nước ngoài suối. Nậm Sỏ trăn trở như nghiêng mình thì thầm bên cạnh tôi. Tôi biết dòng nước mát lành này đã nuôi lớn bao nhiêu trai làng, gái bản cho bản làng, cung cấp ánh sáng của điện nước. Ngăm Ca che chở cho bản làng, cho người dân những cánh đồng lúa, ngô, sắn… bội thu. Tôi đã hiểu vì sao Nậm Sỏ vẫn thức.
Công an huyện Than Uyên cho biết, hiện nay tại địa bàn Than Uyên có hơn 100 cô gái không biết đi đâu, làm gi, ở đâu từ năm 2001 đến nay? Hiện đã tìm được 16 cô gái trao trả về cho các gia đình. Một số cô lấy chồng ở Trung Quốc. Phần lớn những cô gái mất tích là do trình độ học vấn thấp và có thể một số cô gái bị lừa bán vào các nhà chứa…
Kể từ ngày 01/01/2009 xã Nậm Sỏ, địa giới hành chính thuộc huyện mới Tân Uyên, để chấm dứt tình trang đau lòng trên ông Phạm Hải Đăng – Phó Trưởng Công an huyện Tân Uyên cho biết công an huyện sắp tới sẽ kết hợp với các cơ quan ban ngành trong địa bàn xã nhằm tuyên truyền giáo dục đến từng hộ gia đình và từng người dân nhằm nâng cao ý thức hiểu biết pháp luật. Đặc biệt là các bậc làm cha làm mẹ để giáo dục và khuyên bảo con cái cảnh giác khi ra khỏi địa bàn xã. Đồng thời kiên quyết đấu tranh phòng chống tội phạm đặc thù này và xử lý nghiêm những kẻ chủ mưu, cầm đầu để đề phòng tội phạm chung trên địa bàn Nậm Sỏ nói riêng và huyện Tân Uyên nói chung.
Bài, ảnh Ls Trần Khắc Thanh
